Duizend schitterende zonnen

Wat niet veel mensen zullen weten is dat de beroemde Chileense dichter en Nobelprijswinnaar Neruda getrouwd was met een Nederlandse vrouw: Maria Hagenaar. Schrijfster Pauline Slot (1960) geeft haar voor het eerst een stem in deze historische roman. Voor haar vijfde boek reisde Slot, die debuteerde met 'Zuiderkruis', over drie continenten en sloeg talloze naslagwerken na, waarvan ze verslag heeft gedaan op haar weblog. De roman is opgedeeld in zeven delen; hoewel het verhaal verteld wordt vanuit het perspectief van Maria, gebeurt dit in de derde persoon. Het huwelijkse geluk was kortstondig omdat Neruda al snel minnaressen kreeg. Hij wijdde aan hen talloze gedichten, maar nooit een aan Maruca, zoals hij zijn vrouw noemde, noch aan hun dochtertje*. Het verhaal laat zien hoezeer Maria/Maruca aan haar man verbonden bleef hoewel ze al na een paar jaar gescheiden leefden. Zowel letterlijk, ze zijn nooit officieel gescheiden, als figuurlijk, doordat hij haar leven bleef beheersen. Slot maakt met haar kleine ode aan deze vrouw in een heldere stijl duidelijk hoe pijnlijk dit leven in de schaduw van zijn roem was.

Advocate Solène, 40 jaar, wordt getroffen door een burn-out en raakt in een zware depressie na de zelfmoord van een cliënt die onevenredig zwaar is gestraft. Daarnaast heeft haar vriend, voor wie zij haar kinderwens heeft opgegeven, haar verlaten. Ze is niet meer in staat om haar beroep op te pakken. Op advies van haar arts gaat ze als buurtschrijver aan de slag in het Vrouwenpaleis in Parijs, een opvanghuis voor vrouwen met uiteenlopende problemen. Parallel aan het verhaal van Solène biedt de auteur inzicht in het leven (honderd jaar eerder) van Blanche Peyron, een vrouw die haar leven in een welgesteld gezin opgaf om als Heilssoldaat tegen de stroom in vrouwen in nood te helpen. Dankzij haar overredingskracht en doorzettingsvermogen is het Vrouwenpaleis, dat nog steeds bestaat, tot stand gekomen. Met deze roman ontrukt Laetitia Colombani (Bordeaux, 1976) niet alleen een belangrijk historisch personage aan de vergetelheid, maar brengt ze ook een ontroerende ode aan alle vrouwen die zware tegenslagen hebben gekend maar weigeren bij de pakken te gaan neerzitten.

Dit romandebuut was in Amerika een hit. Vrouwelijke lezers beschrijven hun ervaringen op allerlei websites en weblogs. Het verhaal speelt zich af in het diepe zuiden van de VS toen de zwarte bevolking nog te lijden had onder discriminatie en segregatie. In 1962 waren zwarte vrouwen geliefd als keukenmeid en als 'nanny', maar ze hadden geen rechten en konden zomaar worden ontslagen. De kloof tussen blank en zwart wordt pijnlijk voelbaar als de blanke Hilly Walters het plan oppert dat zwarte keukenmeiden van een apart toilet gebruik moeten maken. Dit plan stuit haar vriendin Skeeter tegen de borst. Skeeter, die net is afgestudeerd en schrijfster wil worden, besluit een boek te schrijven waarin zwarte vrouwen anoniem hun aangrijpende levensverhaal kunnen vertellen. Het boek is een aanklacht tegen het blanke racisme en slaat in als een bom. Hilly ontdekt in het boek enkele details die de identiteit van Skeeters vriendinnen aan het licht brengen. Met deze historische 'vrouwenroman' laat Kathryn Stockett zien wat vrouwen universeel verbindt in plaats van verdeelt. In 2011 verfilmd als 'The Help'.

Zoals in zijn veelvuldig geroemde roman ‘De correcties’ (2001) laat Jonathan Franzen (1959) in ‘Kruispunt’ opnieuw zien dat hij een meester is in het genre van de literaire, psychologische familieroman. Het gezin van hulpprediker Russ Hildebrandt is bezig met de voorbereidingen van het kerstfeest van 1971. De 20-jarige Clem beleeft zijn eerste relatie, kapt met zijn studie en tekent voor Vietnam. De 18-jarige Becky krijgt haar eerste kus van popmuzikant Tanner, die niet meteen de zangeres van zijn band en vaste vriendin Laura aan de kant schuift. De hyperintelligente Perry (15) steelt de show met zijn wisecracks en zijn strijd om van de drugs af te blijven. Ook de ouders Russ en Marion hebben een veelbewogen geschiedenis en staan voor belangrijke keuzes. Hun levensverhalen zitten boordevol ontwikkelingspijn die Franzen genuanceerd en doortastend onder woorden brengt. Franzen neemt de tijd om zijn karakters gedetailleerd gestalte te geven en beloont zijn lezers met tragikomische verwikkelingen en humoristische scènes. Ook zijn schrijfstijl is geolied en heerlijk leesbaar. Franzen in topvorm!

Een Engels pianostemmer raakt ongewild betrokken bij de Britse koloniale politiek in Birma aan het eind van de negentiende eeuw.

  De Cirkel is de naam van een enorm softwarebedrijf waar de jonge Mae in dienst treedt. Al snel merkt ze dat dat meer is dan een kille organisatie: de werknemers worden niet gezien als robots of nummers maar als individuen, en omdat iedereen deel uitmaakt van een grote warme gemeenschap, wordt er heel veel prijs gesteld op deelname aan groepsactiviteiten. Mae heeft niet door wat de lezer wel spoedig begrijpt: de enorme sociale druk, het gebrek aan privacy en het blinde positivisme verhullen een organisatie die met haar geavanceerde media-technologie de maatschappij wil gaan beheersen – misschien met de beste bedoelingen, maar toch… Briljante visionaire roman, een soort update van Orwells '1984' die zijn kracht niet alleen aan de boodschap ontleent maar ook aan Eggers' inventiviteit bij de futuristische, maar zeker niet onmogelijke technologische snufjes, zoals een draadloze camera zo klein als een lolly en een in een mens geïmplanteerde 'tracking'-chip. Binnen het huidige privacy-debat een bijzonder actuele roman, maar ook daarbuiten voorbestemd een klassieker te worden.

Met Jonathan Safran Foer (USA, 1977) heeft de literatuur er een meesterverteller bij. In zijn eerste roman maken we kennis met de ik-figuur die dezelfde naam draagt als de schrijver, ook zelf schrijft en in de Oekraïne op zoek gaat naar een vrouw die zijn grootvader van de Nazi's heeft gered. Al spoedig ontwikkelt zich een vriendschap tussen hem en Alex, zijn Oekraïense tolk. Stukje bij beetje wordt duidelijk welke verschrikkingen zich hier in de oorlog hebben voorgedaan. Dat wil niet zeggen dat dit een zwaarmoedig boek is; integendeel, het boek staat barstensvol komische, dramatische en absurde verhalen die met verbazingwekkende vanzelfsprekendheid worden opgedist, een beetje à la Garcia Marquez. Ook de frequente genrewisselingen - proza, brieven, dromen, dagboek - maken een volstrekt natuurlijke indruk en dragen bij aan de indruk van lichtheid en feestelijkheid die de lezer ondergaat.