De wensdagen

Nella Oortman moet erg wennen aan haar nieuwe leven, na haar huwelijk met Johannes Brandt, VOC-koopman in het zeventiende-eeuwse Amsterdam. Wanneer ze haar intrek neemt in het huis aan de Herengracht, maakt ze kennis met Maren, Otto en Cornelia, die in plaats van Nella, als vrouw des huizes, de scepter zwaaien. Als Johannes haar een poppenhuis cadeau geeft, een miniatuurversie van hun eigen huis, is Nella verrukt. Maar dan verschijnen er raadselachtige pakketjes met onderdelen voor het poppenhuis, die stuk voor stuk symbool staan voor intieme details uit het persoonlijk leven van de bewoners. Toen de auteur Amsterdam voor het eerst bezocht, was ze op slag verliefd en besloot er een boek over te schrijven en het poppenhuis van Petronella Oortman, te vinden in het Rijksmuseum, vervult de hoofdrol. Ze deed veel research en dat is te merken. Vanaf de eerste bladzijden ben je een pion in het grote poppenhuis en kun je niet anders als meespelen. Met plattegronden en verklarende woordenlijst. Ondanks de verwijzingen naar de Bijbel is het een roman voor liefhebbers van historische verhalen. In 2017 verfilmd tot miniserie onder de oorspronkelijke titel ‘The miniaturist’, spelend in Amsterdam maar opgenomen in Leiden.

Non-fictiewerk van de auteur (1966), die zich de laatste jaren heeft toegelegd op historische romans, zoals 'Schaduwspel' (2018). Het boek vertelt het relaas van de Amsterdamse familie Bicker in de zestiende en zeventiende eeuw. De Bickers bouwden hun fortuin op als brouwers en kooplieden en groeiden uit tot een machtig en rijk regentengeslacht van bestuurders en burgemeesters. Gerrit Pietersz. Bicker was rond 1600 een van de eerste investeerders in de Compagnie van Verre, de voorloper van de VOC en de naam Bickerseiland herinnert nog aan de scheepswerf die de familie aanlegde. Daarnaast is het boek vooral het verhaal van de stad Amsterdam in de tijd van de Nederlanden als wereldmacht. Verrassend zijn met name de biografische hoofdstukken, zoals over de 'dikke' Bicker, bekend van het portret uit 1642 van Gerard Andriesz Bicker in het Rijksmuseum. De auteur schrijft publieksgeschiedenis in de haar eigen, zeer toegankelijke en directe stijl, waarbij ze haar lezers af en toe meeneemt op een stadswandeling. Mooi uitgegeven met illustraties, stamboom, verantwoording en literatuuropgave.

Net als in zijn debuut 'Nathan Sid' en in 'Indische duinen' staat in deze 'roman in taferelen' een uit Indonesië afkomstig gezin, dat in Nederland een nieuw bestaan probeert op te bouwen, centraal. De vader, steeds meneer Java genoemd, is een door de oorlog beschadigd man. Zijn zoon, steeds de jongen genoemd, wordt door hem steeds meer bij zijn waanwereld betrokken. De jongen is een stille getuige van de waanzin, terwijl de moeder en dochters (eerstezus, middelzus en derdezus) een sceptisch koor vormen dat commentaar levert op wat er gebeurt. Het verhaal speelt zich af in een dorp aan zee, ten tijde van de Koude Oorlog. Gebeurtenissen uit de wereldgeschiedenis (Nederlanders die uit Indonesië worden gegooid, Russische tanks die Boedapest veroveren etc.) hebben grote invloed op meneer Java, die alles volgt op de pas aangeschafte televisie ('De eerste in de straat'). De waanzin van meneer Java gaat steeds verder en uiteindelijk wordt hij opgenomen in Schild en Heil, het gekkengesticht. Omdat de jongen volgens zijn moeder een harde hand nodig heeft, wordt hij naar haar boerenfamilie gestuurd. Een mooie familieroman, goede sfeertekening en prettig leesbaar.

De 12-jarige Katelijne groeit op als het enige meisje tussen zes broers in een streng (bevindelijk) gereformeerd Zeeuws boerengezin eind jaren tachtig, begin jaren negentig van de 20e eeuw. Het intelligente, fantasievolle kind voelt zich een buitenbeentje, als meisje wordt ze nauwelijks betrokken bij het boerenwerk, en omdat het in het gezin over weinig anders gaat, wordt ze vaak buitengesloten. Ze vlucht weg in fantasie en verhalen: bijbel- en bekeringsverhalen, kerk- en dorpsroddel, familieverhalen, maar ook boeken. Sprookjes - verboden omdat het leugens zijn die haar kunnen afhouden van de waarheid - leest ze stiekem toch. Voorzichtig zet ze de eerste schreden in de 'buitenwereld'. Een goed geschreven, boeiende debuutroman over opgroeien als meisje in een reformatorisch Zeeuws boerenmilieu, treffend, kritisch, met humor maar ook liefdevol verbeeld door Treur (1979) die zelf zo opgroeide. Met haar vrouwelijk perspectief vult deze veelbelovende jonge auteur het rijtje Siebelink, 't Hart en Wolkers mooi aan. Voor een breed publiek. Onlangs verfilmd; op het omslag de filmposter.

Amsterdam, 1623: Jan Pieterszoon Coen, gouverneur-generaal van Batavia, vraagt Eva Ment ten huwelijk. Na een barre boze winter (kleine ijstijd) vertrekt het getrouwde stel naar Batavia, met pasgeboren Geertruyt, moeder Sophia, broer Gerrit en zus Lysbet. Na een zware zeereis met storm en windstilte, scheurbuik en doden komen ze er aan. Eva wordt geconfronteerd met hitte en slavernij. Zij leert een harde en wrede kant van haar toegewijde echtgenoot kennen. Na een onrechtvaardig doodvonnis lijkt de kloof niet meer te dichten. Na veel verdriet en verlies keert ze in 1630 terug naar Amsterdam. Een nauwkeurig op feiten gebaseerde historische roman met fictief ingekleurde personages. De auteur (1966) geeft de historie van binnen en buiten goed weer, met een sociale context en een kennismaking met het literaire leven van die tijd. Zo komt de lezer Vondel tegen in de Warmoesstraat. De titel verwijst naar de Indische wajangpoppen, een poppenspel met silhouetten en is tegelijk een metafoor voor het leven van Coen. Met nawoord en een verantwoording van bronnen. In een toegankelijke stijl geschreven. De schrijfster is in eerste instantie bekend van literaire thrillers en historische jeugdromans, nu ook voor volwassenen. Een bijzondere historische roman, een must en een verrijking.

De bekende historicus beschrijft de geschiedenis van de Amsterdamse patriciërsfamilie Six vanaf de zestiende eeuw tot en met de periode na de Tweede Wereldoorlog. Hij schenkt daarbij veel aandacht aan Jan Six I (1618-1700), die zich door Rembrandt liet portretteren, diverse bestuursfuncties bekleedde en een indrukwekkende kunstverzameling bijeenbracht. Verschillende van zijn nazaten beschikten eveneens over een kunstzinnige of wetenschappelijke belangstelling en wisten door verstandshuwelijken het familiebelang veilig te stellen, ook als de maatschappelijke en politieke verhoudingen veranderden. Mak schetst een tijdsbeeld en weet door talrijke 'familielegendes' en anekdotes de besproken personen tot leven te wekken en laat zich daarbij inspireren door stukken uit het rijke familiearchief, portretten en andere kunststukken en historische gebruiksvoorwerpen uit de collecties van de familie. Bij hem roept dat een historische sensatie op, het gevoel bijna fysiek contact te hebben met personen uit het verleden. Dat gevoel tracht hij bij de lezer over te brengen. Evenals vorige publicaties van deze auteur zal dit boek een breed publiek weten te boeien. Met enkele kleine kleurenillustraties, bronnenoverzicht, literatuurlijst, stamboom en register.

Dit alom geprezen romandebuut (uit 1999) voegt zich naadloos in de specifiek Vlaamse romantraditie van Cyriel Buysse tot Leo Pleysier. Centraal staat ook nu weer het Vlaamse familieleven, hier dan gezien vanuit het kinderperspectief van een kleine jongen die in het gezin van zijn grootouders en in de context van een bekrompen Vlaams dorpsleven zijn wereld ontdekt. Beslissend in dit geval is het beschamend verleden: een lid van de familie, Marcel (zie de titel), heeft als SS'er in de oorlog met de Duitsers gecollaboreerd en dit schandelijke gegeven wordt door de familie vanuit een rechts Vlaams nationalisme toegedekt. En daarmee komt er over de kleine gebeurtenissen van iedere dag voor de jongen iets van een magische bezwering te hangen: banale handelingen als het afstoffen van foto's van overledenen worden rituelen en de dagelijkse werkelijkheden van tijd en natuur worden spiegelbeelden van de gevoelens van het kleine kind. Zo wordt deze kleine roman tot een groot meesterwerk van een - soms wat overdadig - bezielende verbeelding.

Een historische roman over familie, liefde en vrijheidsdrang aan de Amsterdamse grachten in de achttiende eeuw. Thea Brandts wordt achttien, en verwelkomt haar volwassenheid met open armen. Thuis aan de Herengracht is de sfeer echter gespannen. Op deze dag, dezelfde dag dat haar moeder Maren stierf, dringen geheimen uit het verleden het heden binnen. Tante Nella is wanhopig op zoek naar een echtgenoot voor Thea om haar toekomst veilig te stellen. Een exclusief bal lijkt uitkomst te bieden. Dan vindt Nella een pakje voor haar deur waardoor ze zich afvraagt: is de miniatuurmaakster terug? ‘Het huis aan de Herengracht’ is in een zachtaardige, zeer toegankelijke stijl geschreven. Met een historische kaart van Amsterdam in kleur. Jessie Burton (Londen, 1982) is een internationaal bekende Britse schrijver. Haar werk wordt in meer dan veertig talen uitgegeven. Dit boek is het vervolg op haar succesvolle roman 'Het huis aan de Gouden Bocht’, die tevens verfilmd werd als serie voor de BBC.