Alles is verlicht

Wanneer een negenjarige jongen in New York op zoek gaat naar informatie over zijn vader die bij de aanslag op 11 september 2001 is omgekomen, vindt hij iets anders dan hij verwachtte.

Den Haag, 1940. De zevenjarige fantasierijke Daan Maandag komt uit een muzikaal gezin. Zijn overleden moeder was een groot violiste, zijn joodse vader is een begaafd pianist. Ook voor Daan ligt een toekomst in de muziek in het verschiet. Maar dat is niet wat hij wil. Als de oorlog uitbreekt vlucht zijn vader in zijn muziek.Terwijl zijn tante samen met de buren een onderduikruimte tussen de huizen creëert, raakt zijn vader bevriend met een Duitse officier met wie hij de liefde voor muziek deelt en pianospeelt. Voor Daan zelf is de oorlog vooral één groot avontuur. Wanneer de veiligheid van het gezin steeds meer in het gedrang komt, heeft zowel vader als zoon geen andere keus dan de realiteit onder ogen zien.

Het verhaal van een man die God vreest en door hem op de proef gesteld wordt, zoals de bijbelse Job. De protagonist Mendel is een jood in het Rusland van de tsaar. Hij is getrouwd, heeft drie kinderen en is een arme, maar tevreden onderwijzer. Dan slaat het noodlot toe. Hij krijgt een gehandicapte zoon, emigreert naar Amerika, de Eerste Wereldoorlog breekt uit, hij verliest twee zonen en zijn vrouw. Als hij alle hoop heeft laten varen en met God wil breken, keert het tij. De in 1939 gestorven en voor de nazi's naar Parijs uitgweken Oostenrijkse schrijver (bekend van de 'Radetzkymars') vertelt dit verhaal met de hem eigen taalvaardigheid, die in de vertaling van W. Oranje goed tot uitdrukking komt, en met een bijna bijbelse gedrevenheid. Dit is behalve grootse literatuur ook een tijdsdocument van de tijd voor Eerste Wereldoorlog, die nu nog, bijna 80 jaar na de eerste druk, weet te boeien en grote groepen lezers zal aanspreken. Een absolute aanrader.

Als een jonge Joodse vrouw haar vriend plotseling in de steek laat, blijft hij met veel vragen zitten.

Dit romandebuut was in Amerika een hit. Vrouwelijke lezers beschrijven hun ervaringen op allerlei websites en weblogs. Het verhaal speelt zich af in het diepe zuiden van de VS toen de zwarte bevolking nog te lijden had onder discriminatie en segregatie. In 1962 waren zwarte vrouwen geliefd als keukenmeid en als 'nanny', maar ze hadden geen rechten en konden zomaar worden ontslagen. De kloof tussen blank en zwart wordt pijnlijk voelbaar als de blanke Hilly Walters het plan oppert dat zwarte keukenmeiden van een apart toilet gebruik moeten maken. Dit plan stuit haar vriendin Skeeter tegen de borst. Skeeter, die net is afgestudeerd en schrijfster wil worden, besluit een boek te schrijven waarin zwarte vrouwen anoniem hun aangrijpende levensverhaal kunnen vertellen. Het boek is een aanklacht tegen het blanke racisme en slaat in als een bom. Hilly ontdekt in het boek enkele details die de identiteit van Skeeters vriendinnen aan het licht brengen. Met deze historische 'vrouwenroman' laat Kathryn Stockett zien wat vrouwen universeel verbindt in plaats van verdeelt. In 2011 verfilmd als 'The Help'.

Zoals in zijn veelvuldig geroemde roman ‘De correcties’ (2001) laat Jonathan Franzen (1959) in ‘Kruispunt’ opnieuw zien dat hij een meester is in het genre van de literaire, psychologische familieroman. Het gezin van hulpprediker Russ Hildebrandt is bezig met de voorbereidingen van het kerstfeest van 1971. De 20-jarige Clem beleeft zijn eerste relatie, kapt met zijn studie en tekent voor Vietnam. De 18-jarige Becky krijgt haar eerste kus van popmuzikant Tanner, die niet meteen de zangeres van zijn band en vaste vriendin Laura aan de kant schuift. De hyperintelligente Perry (15) steelt de show met zijn wisecracks en zijn strijd om van de drugs af te blijven. Ook de ouders Russ en Marion hebben een veelbewogen geschiedenis en staan voor belangrijke keuzes. Hun levensverhalen zitten boordevol ontwikkelingspijn die Franzen genuanceerd en doortastend onder woorden brengt. Franzen neemt de tijd om zijn karakters gedetailleerd gestalte te geven en beloont zijn lezers met tragikomische verwikkelingen en humoristische scènes. Ook zijn schrijfstijl is geolied en heerlijk leesbaar. Franzen in topvorm!

Een Engels pianostemmer raakt ongewild betrokken bij de Britse koloniale politiek in Birma aan het eind van de negentiende eeuw.

  De Cirkel is de naam van een enorm softwarebedrijf waar de jonge Mae in dienst treedt. Al snel merkt ze dat dat meer is dan een kille organisatie: de werknemers worden niet gezien als robots of nummers maar als individuen, en omdat iedereen deel uitmaakt van een grote warme gemeenschap, wordt er heel veel prijs gesteld op deelname aan groepsactiviteiten. Mae heeft niet door wat de lezer wel spoedig begrijpt: de enorme sociale druk, het gebrek aan privacy en het blinde positivisme verhullen een organisatie die met haar geavanceerde media-technologie de maatschappij wil gaan beheersen – misschien met de beste bedoelingen, maar toch… Briljante visionaire roman, een soort update van Orwells '1984' die zijn kracht niet alleen aan de boodschap ontleent maar ook aan Eggers' inventiviteit bij de futuristische, maar zeker niet onmogelijke technologische snufjes, zoals een draadloze camera zo klein als een lolly en een in een mens geïmplanteerde 'tracking'-chip. Binnen het huidige privacy-debat een bijzonder actuele roman, maar ook daarbuiten voorbestemd een klassieker te worden.