Het einde van de eenzaamheid

In deze diep-filosofische roman breekt een Zwitserse leraar radicaal met zijn leven. Door een toevallige ontmoeting op straat laat hij alles voor wat het is. Hij stuit op een boek over een overleden Portugese arts en raakt volledig in de ban van diens overrompelende en diepzinnige gedachten. Hij neemt de nachttrein naar Lissabon, spoort nabestaanden en vrienden van de auteur op en probeert diens leven te ontraadselen. Langzaam ontplooit zich een panorama, waarin het verzet tegen de dictator Salazar een grote rol speelt. De buitengewoon getalenteerde en zelfbewuste arts vraagt zich voortdurend af, wat waar en echt is en of het waard is ervoor te leven. Hierdoor wordt de Zwitserse leraar -en ook de lezer- geconfronteerd met de laatste levensvragen en met zichzelf. Al lezende ontkomt men er niet aan, antwoorden te willen krijgen of geven. Een adembenemende en magistrale roman, die dwingt tot zelfreflectie.

Heel boeiende en vaak ook aangrijpende roman in drie hoofdstukken met een proloog en een epiloog. Een moeder van joodse afkomst wil uit het naoorlogse door de Russen bezette Duitse gebied naar het westen vluchten en laat daarvoor haar nog jonge zoontje op een station achter. Zij heeft twee dochters, raakt steeds ernstiger verward en wil niets meer weten van haar ernstig gewonde man, een Duits officier, van wie zij ook op zijn sterfbed eigenlijk geen afscheid wil nemen. Haar dochters proberen haar naar vermogen bij te staan, maar moeten maar zien hoe zij een eigen bestaan kunnen opbouwen. Met de oudste lukt dit maar ten dele, ze heeft steeds meer behoefte aan verdovende middelen en krijgt een hechte relatie met een vriendin, die het ook al moeilijk heeft met zichzelf. De jongste blijkt uiteindelijk de sterkste. Als assistente in een apotheek kan zij haar zus aan het een en ander helpen, ze wil studeren, heeft haar eigen moeilijkheden, moet zich ten dele van zichzelf vervreemden en leidt in een voor haar oneigenlijke omgeving een tragisch bestaan. Een roman die zich vooral in Berlijn afspeelt. Het verhaal laat de in deze thematiek geïnteresseerde lezer niet los. Bekroond met de Deutscher Buchpreis.

Het verhaal van een man die God vreest en door hem op de proef gesteld wordt, zoals de bijbelse Job. De protagonist Mendel is een jood in het Rusland van de tsaar. Hij is getrouwd, heeft drie kinderen en is een arme, maar tevreden onderwijzer. Dan slaat het noodlot toe. Hij krijgt een gehandicapte zoon, emigreert naar Amerika, de Eerste Wereldoorlog breekt uit, hij verliest twee zonen en zijn vrouw. Als hij alle hoop heeft laten varen en met God wil breken, keert het tij. De in 1939 gestorven en voor de nazi's naar Parijs uitgweken Oostenrijkse schrijver (bekend van de 'Radetzkymars') vertelt dit verhaal met de hem eigen taalvaardigheid, die in de vertaling van W. Oranje goed tot uitdrukking komt, en met een bijna bijbelse gedrevenheid. Dit is behalve grootse literatuur ook een tijdsdocument van de tijd voor Eerste Wereldoorlog, die nu nog, bijna 80 jaar na de eerste druk, weet te boeien en grote groepen lezers zal aanspreken. Een absolute aanrader.

Traumatische oorlogservaringen in de Joegoslavische burgeroorlog blijken een splijtzwam in de relatie tussen een Servische vrouw en een Kroatische man.

Twee mannen die op verschillende wijze niet opgewassen zijn tegen de eisen van de Japanse maatschappij komen op een bankje in een park met elkaar in contact. Nadat hij zich twee jaar op zijn kamer heeft opgesloten, zet de Japanse jongeman Taguchi een stapje in de wereld. Van op zijn bank in het park observeert hij een andere eenzaat, een 50-jarige salaryman. Langzaam maar zeker ontstaat er contact, een groet, een aarzelend gesprek, tot hun faalangst en verlieservaringen taal krijgen. De salaryman is ontslagen, maar doet alsof hij werkt. Taguchi is geschokt door de zelfmoord van twee schoolkameraden. De 35-jarige Japans-Oostenrijkse schrijfster zet een raak, niet-larmoyant, gevoelig portret neer van twee slachtoffers van de prestatiedruk in Japan. Meer dan drie miljoen jongeren, hikikomori’s, leven er in volledig isolement. Wie niet meekan in de ratrace van het bedrijfsleven wacht eenzelfde lot. Wat Taguchi wou ontlopen, empathie, wordt voorzichtig geactiveerd tijdens de tastende gesprekken.

Aanpassing is alles, weet Inge Lohmark. Per slot van rekening onderwijst ze al meer dan dertig jaar het vak biologie. Ze staat erom bekend dat ze de leerlingen kort kan houden en dat zonder woedeaanvallen of gesmijt met sleutelbossen. Daar is ze trots op. De teugels vieren kan namelijk altijd nog. En als er toch een keer onrust heerst, hoef je alleen maar met je vingernagels over het bord te krassen. Voor de leerlingen is het sowieso het beste hen elk moment te laten voelen dat ze aan haar overgeleverd zijn, in plaats van ze voor te spiegelen dat ze ook maar iets te zeggen hebben. Niemand heeft een keus. Je hebt de teeltkeus en dat was het dan. Als Inge gevoelens begint te ontwikkelen voor een leerlinge uit de derde klas die de gebruikelijke haat-liefdeverhouding voor de jeugd overstijgen raakt haar ‘biologistische’ wereldbeeld aan het wankelen.

De Oostenrijkse schrijver Arno Geiger leert zijn vader, die aan de ziekte van Alzheimer lijdt, op een nieuwe manier waarderen.