Vaslav

Ook dit boek van Arthur Japin (1956) is een op historische feiten gebaseerde roman met een eenzaat als hoofdpersonage. Dat deed hij eerder onder andere in de succesvolle boeken 'De zwarte met het witte hart' en 'Een schitterend gebrek', waarvoor hij in 2004 de Libris Literatuurprijs kreeg. In deze uitgave vertelt een oude Amerikaanse pioniersvrouw in retrospectief haar leven, dat boven alles bepaald is door de dag waarop haar familie tijdens een overval van indianen uiteen werd gereten: de mannen werden vermoord en een aantal van haar (klein)kinderen als buit ontvoerd. Zijzelf overleeft de aanval meer dood dan levend, maar houdt zich strijdbaar op de been door de vurige hoop haar lievelingskleindochter ooit terug te vinden. Een hartverscheurend en mooi verhaal met veel couleur locale, waarmee Japin echter dicht tegen de streekroman aanzit. Zijn proza kenmerkt zich hier door gedachten die vaak bladzijdenlang uitgesponnen en uitgelegd worden en het hoofdpersonage blijft met haar steeds herhaalde wijsheden enigszins karikaturaal.

Parijs, 1912. Edgar Degas, de schilder, is blind geworden. Wanneer hij zijn huis uit moet, duikt een jonge vrouw op om zijn archieven te helpen ordenen. Zij is echter niet wie zij beweert te zijn en in het geheim brengt zij verslag uit over haar bezoekjes, waarbij zij welbewust Degas’ herinnering wekt aan de enige – en onmogelijke – liefde van zijn leven: zijn blind geworden Amerikaanse nichtje Estelle, een Creoolse uit New Orleans, die hij daar schilderde terwijl zij bloemen aan het schikken was. Aan wie schrijft zij deze verslagen? En waarom blijft zij maar hameren op Degas’ meest pijnlijke herinnering?

In zijn memoires maakt Giacomo Casanova (1725-1798) melding van het feit dat hij als 17-jarige verliefd werd op een meisje van 14. Toen hij na een verblijf in Venetië terugkeerde om met haar te trouwen, was ze verdwenen. Zestien jaar later ontmoette hij haar weer in een bordeel in Amsterdam. Deze roman vertelt het verhaal van deze Lucia. Haar verdwijning destijds was een daad van liefde: omdat haar gelaat was aangetast door de pokken, zou zij in Venetië, waar alles op uiterlijkheden gericht was, Casanova's loopbaan in de weg gestaan hebben. Na veel omzwervingen geniet ze in Amsterdam faam als luxe prostituee, wier aantrekkingskracht onder andere is gelegen in het feit dat ze gesluierd door het leven gaat. Als ze Casanova weer ontmoet, herkent deze haar dan ook niet. Een spannende, elegante en mooi opgebouwde roman met fraaie beelden en motieven, waarin Lucia haar verlichte opvattingen ontwikkelt over de liefde en over de verhouding tussen rede en gevoel. Dat die ontwikkelingen meer benoemd worden dan getoond in haar doen en laten, maakt het boek soms minder levendig, maar doet weinig af aan het geheel.

De hoofdpersoon van deze roman is Nikola (Kolja) Konradi, een Russische man die als doofstom kind spraakles heeft gehad van Modest Tsjaikovski (1850-1916), de broer van de wereldberoemde componist Peter Iljitsj Tsjaikovski (1840-1893). Wanneer Kolja hoort dat Peter aan cholera is overleden, reist hij naar Sint-Petersburg om Modest bij te staan, maar de verwijdering tussen hen beiden is niet zo eenvoudig te verhelpen. Bovendien ontdekt Kolja dat er misschien wel meer aan de hand was dan een dodelijke besmetting, waar toch eigenlijk iedereen wel voor op zijn hoede was. Een knappe mengeling van historische roman, psychologie, 'who-dun-it'-mysterie en muzikale verhandeling. Afwisselend hoofdstukken over Kolja's jeugd en spraakles vanuit het perspectief van Modests dagboeken en hoofdstukken over Kolja's latere pogingen om achter de waarheid omtrent Tsjaikovski's dood te komen. Met als extra dimensie de homoseksualiteit van de drie hoofdpersonen in een tijd en een land waarin dat nog behoorlijk taboe was (en is).